Mật tông hay còn gọi là Kim Cang thừa (Vajrayāna) là một nhánh trong Phật giáo. Nhiều người thường thắc mắc: “Mật tông có thật sự là Phật giáo không?” Vì cách tu tập của Mật tông có phần khác biệt, huyền bí hơn so với những truyền thống khác.
Nguồn gốc
Mật tông xuất hiện vào khoảng thế kỷ 6–7 sau Công nguyên, ở Ấn Độ. Sau đó truyền sang Tây Tạng, Mông Cổ, Trung Hoa, Nhật Bản… Ở Tây Tạng, Mật tông trở thành dòng Phật giáo chính, gắn liền với các Lạt Ma.
Đặc điểm
- Mật tông sử dụng thần chú, ấn quyết, mạn-đà-la (mandala) trong tu tập.
- Nhấn mạnh vào sự gia trì của thầy (guru) và truyền thừa.
- Có nhiều nghi lễ, hình tượng, pháp khí khác với Phật giáo Nguyên thủy hay Đại thừa thông thường.
Mật tông có phải là Phật giáo không?
Theo các học giả, Mật tông vẫn thuộc Phật giáo. Nó được coi là một trong ba thừa:
- Nguyên thủy (Theravāda)
- Đại thừa (Mahāyāna)
- Kim Cang thừa (Vajrayāna – tức Mật tông)
Mật tông không tách rời khỏi giáo lý căn bản của Phật: Tứ diệu đế, Bát chính đạo, nhân quả – nghiệp báo. Tuy nhiên, phương tiện tu hành khác biệt, có phần nhanh, trực tiếp và mang màu sắc bí truyền.
Tranh luận “Mật tông có phải là Phật giáo không?”
Có ý kiến cho rằng Mật tông mang nhiều yếu tố Ấn Độ giáo, nghi lễ, thần bí, nên không “thuần” Phật giáo. Nhưng nhiều nhà nghiên cứu khẳng định, đây là sự phát triển từ nền tảng Đại thừa, bổ sung thêm phương tiện.
Mật tông là Phật giáo, nhưng là một nhánh đặc biệt. Người theo Mật tông vẫn tôn kính Tam Bảo: Phật – Pháp – Tăng. Điểm khác biệt là phương pháp, nghi lễ và hình thức tu tập.
