Theo kinh điển Phật giáo, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập Niết Bàn vào ngày Rằm tháng Hai âm lịch. Sự kiện trọng đại này diễn ra khi Ngài 80 tuổi, tại rừng Sala ở Kushinagar (nay thuộc bang Uttar Pradesh, Ấn Độ).
Ngày này không chỉ đánh dấu sự ra đi của một con người vĩ đại, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự viên mãn của một bậc đã hoàn toàn giác ngộ.
1. Khác biệt giữa Chứng Niết Bàn và Nhập Niết Bàn
Để hiểu đúng ý nghĩa của ngày này, cần phân biệt rõ hai khái niệm: Chứng Niết Bàn và Nhập Niết Bàn.
- Chứng Niết Bàn (Hữu Dư Niết Bàn): Đức Phật đã đạt được trạng thái Niết Bàn, tức sự giải thoát hoàn toàn khỏi mọi khổ đau và phiền não, từ năm 35 tuổi khi Ngài giác ngộ dưới cội bồ đề. Lúc này, Ngài đã có Niết Bàn về mặt tâm linh, nhưng thân thể vật lý vẫn còn tồn tại.
- Nhập Niết Bàn (Vô Dư Niết Bàn): Sau 45 năm hoằng pháp độ sinh, khi viên mãn mọi công hạnh, Đức Phật thị tịch (qua đời) và chấm dứt sự tồn tại của thân thể vật lý. Đây là sự viên mãn tối hậu, là sự kết thúc hoàn toàn của mọi nhân duyên sinh tử.
Do đó, ngày Đức Phật nhập Niết Bàn chính là ngày Ngài ra đi, hoàn toàn thoát khỏi sự ràng buộc của cả thân thể lẫn tâm thức, không còn tái sinh. Đây là sự kiện cuối cùng và trọn vẹn của một vị Phật trên cõi Ta bà.
2. Ý nghĩa ngày Đức Phật Nhập Niết Bàn
Ngày Rằm tháng Hai âm lịch trở thành một trong những ngày lễ quan trọng nhất của Phật giáo. Đây là dịp để chư Tăng, Phật tử khắp nơi tưởng nhớ, tri ân công đức của Đức Phật, và cũng là lời nhắc nhở về sự vô thường của vạn vật. Sự kiện này khẳng định rằng dù một bậc giác ngộ cũng không tránh khỏi quy luật sinh diệt của thế gian, từ đó thôi thúc mỗi người tu tập tinh tấn hơn để đạt được sự giải thoát cho chính mình.
